BEP Hazırlama Aşamaları

Yazımız BEP Hazırlama Aşamaları ile başlayacak ve ardından BEP hazırlama aşamaları konusu dahilinde ek işlemleri de açıklayarak devam edecektir. Bireyselleştirilmiş eğitim planı yani BEP kurulu üyeleri ve diğer konular..

1. BEP HAZIRLAYACAK EKİBİN OLUŞTURULMASI

Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda, özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için, BEP’in geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla BEP geliştirme birimi oluşturulur. Bu birimlerin, yakın çevrelerinde birim kurulamayan kurumlardaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylere de destek eğitim vermesi için hizmet alanları özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından belirlenir.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı’nı, BEP Geliştirme Birimi Hazırlar. Kurum müdürü veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında,

• Gezerek özel eğitim görevi verilen öğretmen,
• Aile,
• Özel eğitime ihtiyacı olan öğrenci,
• Rehber öğretmen-psikolojik danışman,
• Eğitim programları hazırlamakla görevli öğretmen,
• Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencinin sınıf öğretmeni veya hazırlanan programın içeriğine uygun branş öğretmeni, gerektiğinde izleme tanılama ve değerlendirme ekibinden görevli bir kişiden oluşur.

Bep Geliştirme Birimi Üyelerinin Görevleri Nelerdir?

BEP Hazırlama Aşamaları kapsamında kurulacak BEP kurulu üyeleri neler yaparlar?

Başkan,

1. Birimi oluşturur, üyeleri belirler, toplantıları planlar.

2. Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi sürecinde, bireyin ihtiyaçları doğrultusunda kurum içi düzenlemeleri yapar.

3. Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirilmesi sürecinde yapılan çalışmaları, değerlendirmeleri izler, ihtiyaç duyulan araç-gerecin geliştirilmesi veya sağlanması için özel eğitim hizmetleri kurulu ile eşgüdümlü çalışır.

Gezerek Özel Eğitim Görevi Verilen Öğretmen:

Kurumun olanaklarına ve bireyin ihtiyaçlarına göre hazırlanan bireysel eğitim planlarını, kaynaştırma uygulamaları yapılan kurumlar ile özel eğitim kurumlarında uygular.

1. Değerlendirme ölçeklerinin geliştirilmesinde görüşünü bildirir.

2. Gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene ve kuruma bilgi verir.

Öğretmen:

1. BEP Hazırlama Aşamaları kapsamında; BEP’in uygulanmasında ve değerlendirilmesinde etkin görev alır.

2. Planlanan eğitim programlarını uygulamaya dönüştürür.

3. Bireyin gelişimine göre yeni bireysel eğitim programı önerileri hazırlar.

Aile:

1. Bireyselleştirilmiş eğitim programının geliştirilmesi sürecinde ihtiyaçlarını iletir.

2. Çocuğu ile ilgili hedeflerini ve planlarını belirtir.

3. Eğitim programının uygulanması sırasında çalışmalara etkin bir şekilde katılır, gerektiğinde eğitim araç gereç desteği sağlar.

Özel Eğitime İhtiyacı Olan Birey:

1. Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanışı sırasında kendi ihtiyaçları ve isteklerini belirtir.

2. Çalışmalara etkin biçimde katılır.

3. Değerlendirme sonrasında çıkan eğitim önlemi ve yöneltme kararında isteğini belirtir.

Rehber Öğretmen Psikolojik Danışman:

1.Bireyin özel eğitim ihtiyaçları doğrultusunda görüşünü belirtir ve bireye rehberlik yapar.

2.Bireyin gelişimini izler.

Eğitsel Tanılama, İzleme ve Değerlendirme Ekibi Temsilcisi:

1.Birey için saptanan destek eğitim hizmetlerinin uygulanmasında rehberlik eder.

2.Bireyin gelişimini okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi ile işbirliği içinde izler.

Eğitim Programları Hazırlamakla Görevlendirilen Öğretmen:

1. Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanmasında, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde etkin görev alır.

2. Değerlendirme ölçekleri geliştirir.

3. İhtiyaç duyulan araç-gerecin geliştirilmesi veya sağlanması için başkan ile eş güdümlü çalışır.

4. Bireyin gelişimine göre yeni bireyselleştirilmiş eğitim programı önerileri hazırlar.

5. Gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene danışmanlık yapar

BEP Birimi Toplantıları

BEP Hazırlama Aşamaları kapsamında oluşturulan BEP birimi bazı toplantılar yapacaktır.

BEP birimi toplantıları Nedir?

• Birey odaklıdır.
• Karar verme sürecinin paylaşılmasıdır.
• Sorunlara çözüm üretmeyi hedefler.
• Tüm üyeler için rahat ve çekici bir ortamdır.
• Herkesin bakış açısına ve görüşüne değer veren bir birlikteliktir.
• Bireyin geleceği ile ilgili iyimser ve olumlu bir yaklaşımdır.

BEP birimi toplantıları Ne Değildir?

• Personel odaklı değildir.
• Karşıtlıklar veya tartışma ortamı değildir.
• Araştırma yapmak amacıyla bir araya geliş değildir.
• Çocuk, personel ve aile açısından göz korkutucu bir ortam değildir.
• Olumsuzluğa odaklanan bir yaklaşım değildir.
• Problemin herkes adına uzmanlar tarafından çözüldüğü bir ortam değildir.

2. EĞİTSEL PERFORMANS

Var Olan Performans Düzeyi

Ayrıntılı değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak hazırlanan, öğrencinin yapabildikleri ve yapamadıklarının betimlenmesidir. İlerlemelerin görülebilmesi için performans düzeyinin betimlenmesi son derece önemlidir,

• Çocuk odaklıdır.
• Karar verme sürecinin paylaşılmasıdır.
• Sorunlara çözüm üretmeyi hedefler.
• Tüm üyeler için rahat ve çekici bir ortamdır.
• Herkesin bakış açısına ve görüşüne değer veren bir birlikteliktir.
• Çocuğun geleceği ile ilgili iyimser ve olumlu bir yaklaşımdır.

BEP KURULU NEDİR ? NE DEĞİLDİR?

• Personel odaklı değildir.
• Karşıtlıklar veya tartışma ortamı değildir.
• Araştırma yapmak amacıyla bir araya geliş değildir.
• Çocuk, personel ve aile açısından göz korkutucu bir ortam değildir.
• Olumsuzluğa odaklanan bir yaklaşım değildir.
• Problemin herkes adına uzmanlar tarafından çözüldüğü bir ortam değildir. Çünkü bu betimlemeler değerlendirme sonuçlarının açık ve anlaşılır hale gelmesini sağlar.
• Ayrıca, öğrencinin belirli ihtiyaçlarını tanımlamayı ve öncelik sırasına dizmeyi sağlar.
• Öğrencinin güçlü ve zayıf yanlarını, ilgi ve ihtiyaçlarını tanımlar.

Performans düzeyi ifadelerinde hangi bilgiler yer alır?

• Öğrencinin yapabildiklerini ve yapamadıklarını belirten bilgiler,
• Öğrencinin özrünün eğitsel performansına etkisi Öğrencinin belirli bir müfredat programına katılım düzeyini gösteren ifadeler,
• Öğrenci ile ilgili güncel bilgiler,

Belirli bir alandaki öğrenci performansını akran grubuna göre karşılaştıran bilgiler; Bazı durumlarda, performans düzeyi ifadesinde öğrencinin standart testlerden aldıkları sonuçlar yer almaktadır.

Bu şekilde öğrencinin akranlarına göre yapabildikleri ve yapamadıklarını açıklamada kolaylık sağlar. Öğrencinin yapabildiği ve yapamadığı becerilere ilişkin bilgiler; Bu bilgi aileye ve öğretmenlere belirli beceri alanlarında öğrencinin var olan durumuna ilişkin bilgi vermektedir. Ayrıca çocuğun gösterdiği gelişimin nasıl ölçüleceği ve ailenin bu konuda nasıl bilgilendirileceği ifade edilmelidir. Öğrencinin matematik testinden birinci sınıf öğrencilerin düzeyinde puan aldığını söylemek yerine, birer birer ona kadar sayamamaktadır gibi bir ifadeyi kullanmak, öğrencinin matematik becerilerinde var olan performans düzeyine ilişkin fikir verebilir.

Örnek: Cansel, boncuk gibi küçük objeleri tutabilir ve ipe dizebilir.

Merdivenleri çift ayakla çıkabilir ve inebilir.

Her büyüklükteki topa her iki ayağını da kullanarak vurabilir.

Verilen tek kelimelik yönergeleri takip ederek söylenen bedensel hareketleri yapabilir.

Belirli bir eğitim grubuna katılım düzeyini gösteren ifadeler;

Bazı durumlarda öğrencinin okul programında yer alan derslerdeki düzeyini belirlemek gerekli olabilir. Burada öğrencinin eğitim programında yer alan konulardaki düzeyi belirlenebilmektedir. Sadece test sonuçları değil gözlem sonuçlarından da yararlanılır.

Cansel, 10 cm çapındaki topu, iki metre uzağa, iki elini kullanarak atabilir, suyun yüzünde durabilir, kollarını ve ayaklarını kullanarak beş metre yüzebilir.

DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ

BEP hazırlama aşamaları ek olarak değerlendirmeyi de kapsar. Çünkü BEP hazırlama aşamaları öğrenciyi tanımakla başlayacaktır. Öğrencilerin sınıfta izledikleri eğitim programlarına ilişkin performans düzeylerini belirleyebilmek için daha duyarlı değerlendirme tekniklerine ihtiyaç vardır. Genellikle ülkemizde, yetersizliği olan öğrencilerin eğitim ortamına yerleştirilmelerinde, formal testlerin (zeka testleri gibi) sonuçlarından, İnformal değerlendirme teknikleri (öğretmen yapımı testler-kontrol listeleri) sonuçlarından, işitme raporu sonuçlarından görme raporu sonuçlarından v.b. yararlanılır.

Eğitsel performansı belirleme çalışmalarında mutlak testler ve gözlemlerden yararlanılır. Bireylerin birbirleriyle karşılaştırılmasından çok, gelişim ya da disiplin alanlarında kendi içinde güçlü ve zayıf yanlarının ortaya çıkarılmasında, mutlak test ve gözlemlerden yararlanmak daha işlevseldir.

Formal testlerde; öğrencinin durumu akranlarının durumuna göre betimlendiğinden, öğrenciye ait toplumsal normların gerektirdiği davranışlardan hangilerini yaptığını belirlemek mümkün değildir. Daha çok toplumsal normların gerektirdiği davranışların ne kadarını yapabileceğine ilişkin kestirimde bulunulabilir.

İnformal değerlendirme teknikleri öğrencinin gelişimini ölçen standart olmayan ölçme yöntemleridir. Genellikle norma dayalı olmayan yada standartlaştırılmamış araçlardır.

Sadece ölçüt bağımlı araçların, öğretmen yapımı kontrol listelerinin sonuçlarından yararlanıldığında, yetersizliğin olup olmadığına doğru karar verme şansımız azalır.

FORMAL TESTLER

Formal testler ile yapılan testlerde, çocuğun akranlarından farklılığı belirlenir.

İNFORMAL DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ

İnformal değerlendirme teknikleri ile öğrencinin göstermesi gereken davranışları ne kadar gösterdiğini belirleyebiliriz. (Akranları ile karşılaştırma yapamayız.)

FORMAL TESTLER

Formal test sonuçları ile çocuğun özel eğitime uygun olup olmadığına kesin olarak karar verebiliriz.

İNFORMAL DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ

İnformal değerlendirme tekniklerinin verdiği bilgiler ile eğitim programı ve öğretim planlarıyla ilgili uygun kararlar alabiliriz.

DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN KAYNAK VE YÖNTEMLER

• Sevk etme (gönderme) formu
• Okul kayıtları (karne, ruhsal dosya….v.s)
• Standart testler (zeka, başarı, kişilik….v.s)
• Gelişimsel ölçekler
• Kaba Değerlendirme Formları
• Kontrol Listeleri
• Ölçüt bağımlı testler
• Gözlem
• Görüşmeler
• Çalışma örnekleri
• Danışma
• Aile görüşmeleri
• Ölçüt bağımlı değerlendirme sonuçları
• Doktor raporları
• Sınıf/ev/çevre gözlemleri
• Hazırladığı ödevler
• Öğretmen raporları ve görüşmeleri
• Standart test sonuçları
• Okul personelinin veya ailenin yaptığı gözlemler
• Öğrencinin kendisinden alınan bilgiler

AKADEMİK PERFORMANS

• Ölçüt bağımlı testler
• Kaba Değerlendirme Formu
• Kontrol Listeleri
• Norm bağımlı testler
• Öğretmen raporu
• Olay kaydı
• Sınıf içi çalışma örnekleri
• Anne –baba görüşmeleri
• Öğretmen Görüşmeleri
• Gözlem

SOSYAL – DUYGUSAL DURUM

• Anne –baba görüşmeleri
• Öğretmen görüşmeleri
• Gözlem
• Öğrencilerle görüşme

MOTOR BECERİLERİ

• Standart testler
• Ölçüt bağımlı testler
• Kontrol listeleri
• Gözlem
• Olay kaydı

İLETİŞİM DURUMU

• Standartlaştırılmış alıcı/ifade edici dil testi
• Yapılandırılmamış karşılıklı konuşma
• İşaret/sözel becerilerin gözlemi
• İşitsel süreç(gelişimsel-tıbbi geçmiş)
• Odyometrik değerlendirme

İŞİTME

• Odyolojik inceleme
• Öğretmen görüşmesi
• Aile görüşmesi

GÖRME

• Optometrik inceleme
• Snellen tarama testi
• Klinik gözlem
• Öğretmen görüşmesi
• Aile görüşmesi

FİZİKSEL

• Fiziksel muayene
• Tıbbi geçmiş

PERFORMANS RAPORU YAZIMI

Elde edilen bütün bilgilerden sonra, çocuğun düzeyini özetlemek gerekir. Bu özet, çocuğun yapabildiklerine ilişkin eğitsel bildirimleri oluşturur.

• Öğrenciye ilişkin güncel bilgileri içermelidir.
• Çocuğun yaptıkları açık ve belirgin bir şekilde, hangi sıklıkta ve ne kadar doğru yaptığı belirtilmelidir.
• Öğrencinin yaptıkları özetlenirken; kazanmış olduğu davranışlar ve kazanması gereken davranışlar, ihtiyaçlar yazılmalıdır.
• Öğrencinin zayıf olduğu alanlar belirtildiği gibi güçlü olduğu alanlarda belirtilmelidir
• Çocuğu ve yaptıklarını betimlemek için hiçbir zaman etiketler kullanılmamalıdır. Örneğin “hiperaktif”, “hafif öğrenme güçlüğü”, “pasif saldırgan”, “kişilik bozukluğu”, “zihin engelli”, “az gören”… Bunlar standartlaştırılmış testlerin sonuçlarıdır.
• Bu ifadeler dosyada yer alabilir ama eğitsel performansın özetlendiği bölümde olmamalıdır
• Çocuğun yetersizliğinden hangi eğitim alanlarının etkilendiği açıkça belirtilmelidir

1. Performans Düzeyi Örneği:

Öğrencinin şu anki performans düzeyi :

• Mustafa, 12 yaşında bir erkek öğrencidir.
• Mustafa, konuşamamakta iletişim ihtiyaçlarını jest ve mimiklerle karşılamaktadır.
• Kişisel bakım ve temizlik becerilerine, giyinme-soyunma becerilerine sahiptir.
• Tuvalet ihtiyaçlarını bağımsız olarak giderebilmektedir.
• Kendini, yakın çevresini tanıtabilmektedir.
• Hava sıcaklığına uygun giyinebilmektedir.
• Havada-karada olan doğa olaylarını ayıt edebilmektedir.
• Mustafa, renk, şekil, zıtlık, yer, yön ve konum bildiren kavramları ayırt edebilmektedir.
• Rakamları ayırt edebilmekte ve tek basamaklı bir sayı ile tek basamaklı bir sayıyı doğru olarak toplayabilmektedir.
• Sesin kaynağını bulabilmektedir.
• Nefes kontrolü çalışmaları yapma, dinleme-izleme becerilerine sahiptir.
• Yazı araç-gereçlerini kullanabilmektedir.
• Çizgi çalışmaları yapma, sözcük yazma becerilerine sahiptir.
• Kendinin ve yakın çevresindeki kişilerin adlarını yazabilmektedir.
• Renkleri ayırt etmektedir.
• Boyama yapma, kağıt katlama, malzeme yapıştırma ve kağıt kesme becerilerine sahiptir.
• Vücudunun bölümlerini hareket ettirebilmektedir.
• Yerinde dönüşler yapma, top yuvarlama, spor araç-gereçlerini kullanma becerilerine sahiptir.
• Taşıtları-taşıtları kullananları ayırt edebilir.
• Yayayı-yolcuyu gösterebilmektedir.

Bu ölçümleme-özetleme bilgileri, U.D.A. ve K.D.A. geliştirmek için gereklidir. Bu,öğretim tekniklerini iyileştirmeye, öğrencinin amaçlar doğrultusunda ilerlemesine yardım eder. Ancak, BEP hazırlanması ve ölçümleme sonlandırılmamalıdır. Öğretmen çocukla ilgili veri toplamayı sürdürür.

3. DESTEK HİZMETLER VE EĞİTİM ORTAMLARININ BELİRLENMESİ

BEP hazırlama aşamaları içinde BEP hazırlanırken öğrenci için destek hizmetler belirlenir. Burada öğrencinin öncelikli ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Gereken destek hizmetler belirlendikten sonra bunlardan nasıl ve ne şekilde yararlanılacağı da belirlenmelidir. Ülkemizde bu konuda hem tüzel hem de özel kurum ve kuruluşlar hizmet vermektedir.

ÖZEL EĞİTİMLE İLGİLİ HİZMETLER

• Odyoloji Danışma Hizmetleri
• Erken Tanımlama
• Tıbbi Hizmetler
• Uğraşı Terapisi
• Anne-Baba Danışma Ve Eğitimi
• Fiziksel Terapi
• Psikolojik Hizmetler
• Boş Zaman Etkinlikleri
• Okul Sağlık Hizmetleri
• Sosyal Çalışma Hizmetleri
• Konuşma Patolojisi
• Ulaşım
• Evde eğitim

Özel eğitime benzer olarak, ilgili hizmetlerin BEP’ inde açıklanması devlet kurumunun hizmetleri sağlama teminatıdır. BEP’ inde bütün ilgili hizmetler hizmet okul sisteminde verilsin verilmesin listelenmelidir.

• Okulda Verilen Hizmetler
• Doğrudan Hizmet
• Dolaylı Hizmet
• Danışma
• Okul Sistemleri Arasındaki Kooperatif Kararlar
• Kurumlar Arası Hizmet Anlaşmaları
• Özel Hizmet Verenlerle Sözleşme
• Masrafları Ödeme Sorumluluğu
• İlgili Hizmetlerin Koordinasyonu

4. AMAÇLAR

BEP Hazırlama Aşamaları açısından yapının temel taşlarından birisi de amaçlardır.

1. Uzun Dönemli Amaçlar

2. Kısa Dönemli Amaçlar

3. Bireyselleştirilmiş Öğretim Programı (BöP)

Bireyin zayıf ve güçlü yönleri belirlendikten sonra bir plan yapmak çok önemlidir. Bu planlamada uzun ve kısa dönemli amaçların da belirlenmesi gerekir.

AMAÇLARIN ÖZELLİKLERİ

Amaçlar Varolan Performans Düzeyine Uygun Olmalıdır

Bir çocuğa, önkoşul niteliğindeki davranışları kazandırmadan, bir başka davranışın öğretilmesi mümkün değildir.

Amaçların İşlevselliği

Amaçların işlevsel olması demek; öğrencinin kazanacağı davranışları kısa sürede kullanacağı yada ileri düzeydeki becerileri öğrenmesini kolaylaştıracağı anlamındadır. Öğretilecek davranışların en işlevsel yani en gerekli beceriler olması gerekir.

İşlevsellik öğretilen becerilerin farklı alan ve koşullara uyarlanabilmesi anlamına da gelir. (Genelleştirme.)

Amaçların Gerçekliği Ve Uygulanabilirliği

Amaçlara ulaşmak, yeterliğin ilk belirtisi olarak görüleceğinden gerçekçi olmak önemlidir.

Amaçlar Öğrenci Yararına Olmalıdır

Öğrencinin yararı gözetilerek değil de, öğretmenin ya da okulun yararı- rahatı düşünülerek amaç belirlenmemelidir. Örneğin 5 yaş grubu anaokulu öğrencileri için 2 saat yerlerinden kalkmamaları öğretmenleri memnun eder. Ama bu 5 yaş grubu için gerçek dışı bir beklentidir. Öğretmenin yararını gözetir.

Amaçlar Sadece Edinimle Sınırlı Olmamalıdır

Yetersizliği olan çocuklarda amaçların büyük bir çoğunluğu, belirli bir kavram ve beceri edinilmesine yönelik olmamalıdır. Yani, bir şeyin nasıl yapıldığı ve ne olduğunun öğretilmesi amaçlanmamalıdır

Amaçlar Öğrencinin Katılımıyla Belirlenmeli

Öğrenciler, hem amaçların içeriğini, em de yapmaları beklenen davranışların düzeylerini belirleme sürecine katıldığında;

a-) Göstermeleri gereken davranışların farkına varır ve motive olurlar.

b-) Daha uygun amaçlar belirlenir.

c-) Amaçları gerçekleştirmek için daha çok çabalayacaklardır (amaçlarla yönetim). Bu da öğrenmeyi ve başarıyı artırır.

Nasıl Yaptığı Yerine, Davranış Üzerinde Odaklanılmalı

Aynı amacın gerektirdiği davranışları yapmanın çeşitli yollarının olduğu,amaçları oluştururken göz önünde bulundurulmalıdır. Öğrencinin davranışı nasıl yaptığı,davranışı yapıp yapmaması kadar önemli değildir. Amacın gerektirdiği davranış kabul görmeyen biçimde yapılıyorsa,nasıl yaptığı üzerinde durmaya gerek yoktur

1. UZUN DÖNEMLİ AMAÇLAR (U.D.A.)

BEP’ in uygulama süresi sonucunda bireyde kazanması beklenen amaçlara U.D.A denir.

U.D.A. BELİRLEME KURALLARI

A-) U.D.A. değerlendirme verilerine dayalı olmalıdır. Değerlendirmenin amacı; bireyin ihtiyaçlarının belirlenmesidir. Bunun için öncelikle bireyin performans düzeyi belirlenmelidir

Örneğin: “Eğer Taner’in sözel iletişimi gecikmiş ise o zaman amaç sözel iletişim becerilerinin artırılması yönünde olmalıdır.”

BU süreçte önemli olan 3 faktör vardır.

1-Değerlendirme verilerinin ne anlama geldiği

2-Belirlenmiş ihtiyaçlarının hangilerinin öncelikle karşılanacağı

3-Normal gelişim süreçleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmak

B-) UDA ifadeleri bireyin geçmişteki düzeyi ile o anki performans düzeyini yansıtabilmelidir. Bireyin geçmiş düzeyinin belirlenmesi, onun bazı kavram ve/veya becerileri daha önceki öğrenme deneyimlerinde ne oranda kazandığını ortaya koyar. Bu tür bilgilerle, bireyden, belirlenmiş sürede ne beklenebileceği olarak tespit edilir. Geçmiş başarı düzeyi dikkate alınmadığında, birey için, uygun olmayan amaçlar belirlenebilir.

Örneğin; daha öncesinde hiçbir zaman “ince 120 motor becerisi” sergileyememiş birey için “kaşıkla beslenir” gibi bir amaç ifadesi… Bireyin o anki performans düzeyi, öğretime hangi noktadan başlanacağı kararını belirler.

Örneğin; Hasan, 10’ kadar ileriye doğru tek tek sayabilmektedir. Bu düzeye bakarak UDA’yı Hasan ritmik sayma becerilerini kazanır şeklinde belirleyebiliriz.

C-) U.D.A. öncelikli olduğu düşünülen maddeleri içermelidir. Önceliklerin doğru tespiti önemlidir. Bununla ilgili bir yanlışta, ailenin, öğretmenin ve çocuğun motivasyonu azalır. Önceliklerin belirlenmesinde; -öğrencinin performans düzeyi, ailenin beklentileri, öğrenci için gerekli olan öncelikli beceriler dikkate alınmalıdır

D-) U.D.A. ifadeleri bilişsel, duyuşsal-sosyal, psikomotor becerileri, dil ve konuşma becerileri ve uygun olduğu durumlarda iş ve mesleki becerilerini içermelidir.

Bilişsel alanla ilgili hedefler: zihinsel süreçlerle ilgilidir. Bilme, kavrama, uygulama, analiz ve sentez, değerlendirme gibi bölümleri içerir. Akademik beceriler de bu alana dahildir.

Psiko-motor alanla ilgili hedefler: Daha çok motor becerilerden oluşur. Uyarılma, kılavuz denetiminde yapma, beceri haline getirme, duruma uydurma, yeni bir beceri meydana getirme. Örneğin, kendi kendine tuvaletini yapma, giyinme, yemek yeme, dengeli yürüme, oyun oynayabilme gibi.

Duyuşsal- Soysal alan: Alma, tepkide bulunma, değer verme, örgütleme, bir değer bütünüyle nitelenmişlik, örneğin derse karşı ilgi duyma, gönüllü olarak okula gelme, öğretmenini dikkatlice dinleme gibi. Buraya ayrıca davranışsal amaçlar da dahildir.

Dil ve Konuşma: Alıcı ve ifade edici dil becerileri gibi.

İş ve Mesleki Beceriler: ağaç işleri, ahşap boyama ve galoş yapımı gibi.

UDA’ lar öğrencinin o anki yapabildiklerinden daha üst bir durumda olmalıdır.  Ayrıca yıllık amaçlara öğrencinin gelişim hızına göre tekrar gözden geçirilerek ekleme yapılabilir ya da tekrar ifadeleri değiştirilebilir.

U.D.A. ÖRNEĞİ PERFORMANS DÜZEYİ

Emre matematik dersi becerilerinden şekil, zıtlık, yer, yön ve konum bildiren kavramları ayırt edebilmektedir. Rakamları ayırt edebilmekte ve tek basamaklı bir sayı ile tek basamaklı bir sayıyı doğru olarak toplayabilmektedir.

U.D.A.

1- Emre yıl sonunda, çıkarma işlemi yapma becerisini kazanır.

2. KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR (K.D.A)

Kısa Dönemli Amaç: Bireyin performans düzeyi ile uzun dönemli amaçları arasında ölçülebilir, ara basamaklar olarak tanımlanabilir. Adından da anlaşılacağı üzere U.D.A’ ya göre daha kısa sürede kazanılması hedeflenen amaçlardır.

Şeklinde. Bu nedenle, belirlenen genel amaçtan açıkça, belirgin ve ölçülebilir şekilde öğrencinin ne yapacağını belirten K.D.A.’ya ihtiyaç vardır.

• UDA’lar genel olmasına karşın; KDA’lar daha özel ve ayrıntılıdır.
• Bireyin bulunduğu yerden uzun dönemli amaçlara nasıl ulaşılabilir? sorusuna yanıt vermelidir.
• K.D.A. çok fazla ayrıntılandırılmaz.
• Her bir U.D.A. için en az 3 tane olacak şekilde 5-6 K.D.A. belirlenebilir. Bu azalabilir de artabilir de.
• Burada mühim olan K.D.A’ ların bizi uzun dönemli amaçlara ne kadar götürdüğüdür.
• K.D.A. yazılırken, amaçların açık, anlaşılır, belirgin, gözlenebilir, ölçülebilir olmasına ve hangi koşulda olacağına dikkat edilmelidir.

3. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM PROGRAMI (BÖP)

BEP Hazırlama Aşamaları içinde BÖP de bulunmaktadır.

Bireyselleştirme: Bir grubun değil, bireyin eğitim ihtiyaçlarının bugün yada gelecekte onun bağımsız yaşamını kolaylaştıracak şekilde dikkate almaktır.

Öğretim: Belli bir amaca göre gereken bilgileri verme işi. Öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gereçleri sağlama ve kılavuzluk etme işi.

Plan: Bir işin, bir eserin gerçekleştirilmesi için uyulması tasarlanan düzen.

Öğretim programı: Bir okulu bitirmek veya bir alanda uzmanlaşmak için gereken ders ve konuları kapsayan plan, bir bütünü oluşturan ayrıntılar.

Planlama: Program geliştirme ve uygulama sürecidir.

ÖĞRETİM PLANI

BöP: BEP’ te, öğrencinin gereken davranışları kazanması için,öğrencinin ve çalışanların yapması gerekenleri ayrıntılı, belirgin ve açıkça ifade eden plandır. Günlük, haftalık veya aylık olarak geliştirilebilir. BÖP’ te işlenen amaçlar BEP’ teki kısa dönemli amaçlarımızdır. BEP’ te yer alan uzun dönemli amaçlara ulaşmak için kısa dönemli amaçlarımızı nasıl öğreteceğimiz konusunda bize yol gösterecek planlardır.

Bir Öğretim Planında Yer Alması Gereken Unsurlar

• Öğrencinin adı
• Öğretmenin adı
• Öğretim programının adı
• Öğrencinin genel performans düzeyine ilişkin özet ifadeler
• Davranış ölçütü
• Öğrenme ortamı
• Oturum sayısı
• Materyal
• Öğretim amaçları
• Öğretim basamakları
• Öğretim yöntem ve teknikleri
• Destek hizmetler-Ek hizmetler
• Değerlendirme-veri toplama teknikleri

ÖĞRETİM PLANI GELİŞTİRME

Öğretim planlarında K.D.A.’da belirtilen davranışların yapılması için gerekli davranış basamakları ayrıntılı olarak listelenir.

K.D.A.’nın analiz edilmesiyle elde edilen basamaklandırılmış öğretim amaçları çok sayıdadır. Ve öğretmen için yol haritası işlevini görür.

Birinci basamakta K.D.A.’nın öğretimsel (davranışsal)amaç olarak yazılması vardır. Bu davranışsal amaçlar yazılırken farklı tercihler kullanılabilir:

1-zaman sınırlarını belirlemek

2-kabul edilebilecek en az doğru davranış sayısını belirlemek

3-davranış koşulunun belirlenmesi

4-davranışta belirleyici olan önemli bir öğeyi tanımlamak

Davranışın koşullarının belirlenmesi

• Sözel istekler yada yönergeler
• Yazılı istekler yada yönergeler
• Materyaller
• İhtiyaç duyulan yardım düzeyi
• Çevresel ortam ve uyarlamalar

İkinci basamak yazılan öğretimsel (davranışsal) amaçların gerektirdiği yaşantıları hazırlamadır

Öğretim malzemelerin ve stratejilerin seçimidir. Seçilen öğretim yöntemi ve stratejileriyle, malzemelerden yararlanarak öğrencinin yaşantılarına katılması gerekenlere hazırlamadır

Üçüncü basamakta öğrenciden beklenen davranışları,sürenin sonunda yapıp yapmadığının ve ilerlemelerin belirlenmesi için ölçü araçları hazırlama ve uygulama dır.

Örnek:

U.D.A: Emre yıl sonunda ilk okuma yazma becerilerini kazanır.

K.D.A: Tümce yazma çalışmaları yapar. (4/5)*

DAVRANIŞSAL AMAÇLAR:

Davranışlar

1. Tümceyi modele bakarak yazar. (4/5)

2. Söylenen tümceyi defterine yazar. (4/5)

3. Söylenen tümceyi sınıf tahtasına yazar. (4/5) *(4/5)

*Her beş denemenin dördünde başarılı olma ölçütü anlamına gelmektedir.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı ve öğretim (uygulama) uyarlamaları

Öğretim uyarlamaları, çocuğun öğretiminden sorumlu öğretmen tarafından yapılır.

Bu uyarlamalar öğrencinin

1. Belirlenen K.D.A.’nın günlük plana yerleştirilmesi,

2. Günlük rutinlerin özel eğitime ihtiyacı olan çocuğa daha fazla öğretim zamanı kazandıracak şekilde planlanması,

3. Fiziksel çevrenin düzenlenmesi,

4. İletişim fırsatlarının yaratılması ve kullanılması,

5. Öğretim tekniklerinin nasıl kullanılacağının açıkça yazılması,

6. Sonuçların kaydedilmesi ve değerlendirilmesini BEP’ te yer alan amaçların öğretime uyarlanmasında öğrencinin BEP’te belirlenen U.D.A.’yı ve K.D.A.’yı başarması için gereken strateji ve adımlar daha belirgin şekilde tanımlanır. Bu tanımlar öğretmenin günlük planlarında yerini bulur. Gerek BEP gerekse özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciye uyarlanmış günlük planlarda temel bilgiler benzer ama okulun koşullarına, sınıfın koşullarına, öğrencinin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilmektedir

TÜM HİZMET PLANLARI

BEP Hazırlama Aşamaları tüm hizmet planları ile devam ediyor. BEP Hazırlama Aşamaları bu konuyu da kapsamaktadır.

Tüm hizmet planı, BEP’nın bireysel öğretim planlarını da kapsayacak şekilde hazırlanmasıdır. Tüm Hizmet Planının;

Birinci kısmı: Bireyselleştirilmiş Eğitim Programından,

İkinci kısmı: Bireyselleştirilmiş Öğretim Planından oluşur.

Tüm Hizmet Planlarının Hazırlanması

Tüm hizmet planı; özel eğitime ihtiyacı olan öğrenci için hazırlanan bireyselleştirilmiş eğitim programının yer verildiği bir formdur. Bu amaç için farklı şekillerde hazırlanmış formlar kullanılmaktadır.

Tüm Hizmet Planlarında Yer Alan Öğeler

Kimlik Bilgileri: BEP hazırlanan öğrenciye ve ailesine ait, yaş, cinsiyet, özür, adres ve telefon numarası gibi kısa bilgilerin bulunduğu bölümdür.

Tıbbi Bilgiler: Burada öğrencinin sağlık durumuna, ilaç kullanıp kullanmadığı, kullanıyorsa hangi ilacı ne sıklıkta ve ne şekilde kullandığı, ne gibi önlemler alınması gerektiğine dair bilgiler yer almadır.

Düzenlemeler ve Hizmetler: Bu bölümde öğrenci için söz konusu olan yerleştirme türü, eğitsel düzenlemeler ve gerekli destek hizmetler ve bu hizmetlerin başlama ve bitiş tarihleri yer alır.

Performans Düzeyi: Öğrencinin tüm program alanlarına ilişkin çok kısa biçimde performans düzeyinin açıklandığı bölümdür.

İlerleme Raporu: Her program alanının ayrıntılı olarak ele alındığı bu bölümde, öğrencinin o alandaki performans düzeyi, uzun dönemli amaçlar, değerlendirme yöntemleri, kısa dönemli amaçlar, bu amaçların gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemek üzere hazırlanmış ilerleme rapor tablosu ve yorumlar yer almaktadır.

4. İZLEME VE DEĞERLENDİRME

İzleme ve değerlendirme süreci BEP hazırlama aşamaları başarısı için büyük önem arz eder. BEP uygulanma aşamasında ve uygulamanın sonunda değerlendirilmelidir. Böylece ileriye dönük belirlediğimiz amaçların ne kadarına ulaşabildiğimizi belirlemiş oluruz. İyi bir izleme ve değerlendirme pek de iyi olmayan bir BEP’ i değiştirmemize ve geliştirmemize yardım eder.

İyi bir BEP’ i ise iyi olmayan bir izleme değerlendirmeye aldığımızda ise program istenen sonuçları vermeyebilir. Öğrencinin BEP’ inin uygulanmasında sorumlu kişi, önerilen eğitim ortamında sürekli olarak öğrencinin başarısını değerlendirmekle de sorumludur. Öğrencinin gelişmesini gösteren raporlar periyodik olarak hazırlanmalıdır. Bu raporlar en az yılda bir kere doldurulmalıdır. Ancak bu süre daha kısa aralıklara da çekilebilir.

BEP’ in İzlenmesi

İzlemek: sistematik olarak uygulayıcılardan, bilginin toplanması ve bu bilginin düzenli aralıklarla belirlenmiş olan amaçlarla karşılaştırılmasıdır.

İzlemenin iki temel amacı vardır.

1. BEP’ i uygulamakla yükümlü olan uzmanlara, kullandıkları yöntemlerde gerekli değişiklikleri yapmaları için sistematik olarak veri sağlamak

2. BEP’ i n uygulanmasını, planlanmış programın etkinliğini ve uygunluğunu değerlendirmede kullanılacak verileri BEP ekibine dağlamak BEP’ in değerlendirilmesi BEP yukarıda da değindiğimiz gibi en az yılda bir kere sorumlu kişiler ve BEP ekibi tarafından değerlendirilmelidir.

Değerlendirme için temel bilgi kaynağı, izleme yoluyla toplanan bilgilerden oluşur. Değerlendirmenin ilk temel amacı BEP’ in çocuk üzerindeki etkisine bakmaktır. İkinci amaç Ekibin etkili ve verimli işleyip işlemediğinin değerlendirilmesidir.

İzleme ve değerlendirme süreci BEP’ uygun bir zaman ve ölçütle değerlendirmek gerekmektedir. Zamanı belirlerken; amaç ve hedeflerin belirlenen zamanda gerçekleşmesi, sağlanan özel eğitim programı ve ilgili hizmetlerin başlangıç ve bitiş tarihlerinin planlanmış olması gerekir. Çünkü her amaca farklı sürelerde ulaşılır ve bazı problemler farklı sürelerde çözüme kavuşabilir. Karar sürecinde, amaç ve hedefler için değerlendirme ölçütlerinin ne olacağına karar verilmelidir. Ölçüt çocuğun objektif olarak değerlendirilmesini sağlamalıdır.

Değerlendirme ölçütü BEP ekip üyelerinin tamamlanan amaç ve hedeflerinin ne ölçüde gerçekleşip gerçekleşmediğinin bilmesini sağlamadır. Burada ölçüt belirlenirken yukarıda amaçlar bölümünde verdiğimiz değerlendirme ilkelerine ve yöntemlerine riayet edilmelidir.

BEP Planında İlerlemeyi Engelleyen Nedenler

1. Ortamdan kaynaklanan nedenler;

2. Öğretim ile ilgili nedenler;

3. Öğrenciden kaynaklanan nedenler;

4. Destek hizmetleri ile ilgili nedenler;

5. Anne-babanın (yatılı kurumlarda ise grup ve etüd öğretmenlerinin) öğretim sürecindeki yeri ile ilgili nedenler;

6. BEP geliştirme birimi ile ilgili nedenler;

7. Yerleştirme kararı ile ilgili nedenler.

8. Ekip ile ilgili nedenler;

9. Eğitim personeli ile ilgili nedenler;

BEP Hazırlama Aşamaları ve BÖP, değerlendirme, tanılama yazılarımız devam edecektir. BEP Hazırlama Aşamaları konusu altında başka konular da verilmiş olsa da BEP Hazırlama Aşamaları genel hatları ile yazımızda verilmiştir. Kafa karıştırmadan önce BEP Hazırlama Aşamaları konusunda özet makaleler okunabilir. Detaylar daha sonraya bırakılırsa BEP Hazırlama Aşamaları daha iyi anlaşılır. BEP Hazırlama Aşamaları için ilk şart ise bir özel eğitim kurumunda ya da kaynaştırma eğitimi kapsamında çalışmaktır. İşin içine girmeden bu konular fazlasıyla teorik ve kafa karıştırıcıdır.

 

Kaynak: BEP Hazırlama Aşamaları